Φαλλός
φαλλός [GR], phallus [EN], phallus [FR]
Ο Lacan ασχολήθηκε με τη λειτουργία του φαλλού στον πατριαρχικό πολιτισμό. Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι ο φαλλός δεν υποδηλώνει το πέος, αλλά συσχετίζεται με όλες τις ανεκπλήρωτες φαντασιώσεις για ολοκλήρωση, αυτονομία και υπεροχή που έχουν όλα τα υποκείμενα [subjects]. Κατά τον Lacan και πολλούς/ές ψυχολόγους, ο φαλλός, υπό τη συμβολική του έννοια, παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική εξέλιξη του ανθρώπου, είτε πρόκειται για γυναίκα είτε για άνδρα, μιας και οι δύο τον επιθυμούν. Κανείς/μία τους όμως δεν μπορεί να τον έχει και οι άντρες συχνά συγχέουν τον φαλλό με το μόριό τους.
Το παιδί κατά τη γέννησή του βιώνει μια έλλειψη [lack] καθώς αποσπάται από τη μητέρα και για να την καλύψει διαμορφώνει την επιθυμία [desire]. Η πρωταρχική του επιθυμία είναι να γίνει η επιθυμία της μητέρας, δηλαδή ο φαλλός. Στη συνέχεια, αποδέχεται ότι δεν είναι πλέον το ίδιο το ένα και μοναδικό αντικείμενο της επιθυμίας της και αντιλαμβάνεται ότι ο φαλλός βρίσκεται στη μεριά του πατέρα. Αποδέχεται τον Νόμο του Πατέρα [The Law of the Father], περνά στη συμβολική τάξη [symbolic order] και απελευθερώνεται από τη φαντασιακή υποταγή του στη μητέρα. Όντας πλέον υποκείμενο, ανακαλύπτει ότι η μητέρα δεν του ανήκει, αλλά είναι κτήμα του πατέρα. Το αγόρι απορρίπτει τη μητέρα από φόβο ότι ο πατέρας δεν θα του δώσει τον φαλλό (θα το ευνουχίσει [castration]) και, κατά αυτόν τον τρόπο, αποδέχεται όλους τους θεσμούς που έχουν δώσει τη μητέρα στον πατέρα και που θα του δώσουν, όταν ενηλικιωθεί, μια δική του γυναίκα. Όσον αφορά το κορίτσι, αφού δεν έχει τον ανταλλάξιμο φαλλό, δεν δικαιούται να αγαπά τη μητέρα και, κατ’ επέκταση, καμία άλλη γυναίκα.
Η παρουσία ή απουσία του φαλλού ενέχει τη διαφορά μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Εφόσον δεν είναι μεταξύ τους ίσοι, ο φαλλός δηλώνει την κυριαρχία των ανδρών στις γυναίκες. Ο φαλλός, επίσης, υποδηλώνει τη διαφορά μεταξύ «ανταλλάκτη/τριας» και «ανταλλασσομένου», δώρου και δωρητή. Στον κύκλο της ανταλλαγής κατά το οιδιπόδειο σύμπλεγμα [Oedipus complex], ο φαλλός περνά μέσω των γυναικών από τον έναν άνδρα στον άλλον. Με αυτή την έννοια, ο φαλλός είναι ο τρόπος με τον οποίο το αρσενικό παίρνει τη θέση του στην ιεραρχική κλίμακα και με τον οποίο ορισμένα δικαιώματα του κληροδοτούνται, όπως είναι το δικαίωμα σε μια γυναίκα. Πρόκειται για μια έκφραση της μετάδοσης της αντρικής κυριαρχίας: μέσω των γυναικών η κυριαρχία εγκαθίσταται στους άνδρες.
Φοιτητική ομάδα Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Λεξικογραφίας: Αναγνωστόπουλος Ιωάννης, Δρακοπούλου Μαρία, Ελευθερίου Δέσποινα, Κούτρα Αλεξάνδρα, Κρομμύδα Ευθαλία, Μαρίν Μαρία,Τριανταφύλλη Ευαγγελία, Τρυπαναγνωστοπούλου Σοφία, Φωκάς Γεώργιος (επιμέλεια Δρ. Ευτέρπη Μήτση)
