Ηγεμονία

Από Fylopedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση


ηγεμονία [GR], hegemony [EN], hégémonie [FR], hegemonie [DE]

Ο όρος αναφέρεται στο κυρίαρχο σύστημα εξουσίας ή επιρροής. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τον Ιταλό Antonio Gramsci για να δηλώσει την επικυριαρχία μιας κοινωνικής τάξης πάνω στις άλλες (για παράδειγμα, η ηγεμονία της μπουρζουαζίας). Η έννοια αυτή δεν περιλαμβάνει μόνο τον πολιτικό και τον οικονομικό έλεγχο μιας κοινωνίας, αλλά και στοιχεία συνυφασμένα με την κοινωνική ζωή, τα οποία καταλήγουν να αντιμετωπίζονται από τα άτομα ως «φυσιολογικά» και ως «κοινή λογική». Τέτοια στοιχεία είναι η εκπαίδευση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η ποπ κουλτούρα [pop culture], τα οποία μυούν τους/τις πολίτες των βιομηχανικών –κυρίως- χωρών σε μια ψευδή συνείδηση. Οι εργάτες/τριες σε αυτές τις κοινωνίες ακολουθούν το μεσοαστικό μοντέλο, επιδιώκοντας την επιτυχία μέσω του ανταγωνισμού και της ατομικιστικής συμπεριφοράς. Καθώς όμως η συνείδηση δεν είναι κάτι στάσιμο, αλλά υπόκειται σε διαρκείς τροποποιήσεις, αυτό που απαιτείται, σύμφωνα με τον Gramsci, είναι ο διαρκής αγώνας ενάντια στις δυνάμεις που αποβλέπουν στην ηγεμονία.

Ο όρος ηγεμονία χρησιμοποιήθηκε με παραπλήσιο περιεχόμενο και από τους/τις υπέρμαχους του φεμινιστικού κινήματος. Όπως αναφέρει η bell hooks (1984), είναι ουσιώδες για τον φεμινιστικό αγώνα να εκμεταλλευτούν οι έγχρωμες γυναίκες την πλεονεκτική θέση που τους προσφέρει η περιθωριοποίησή τους, προκειμένου να κατακρίνουν την κυρίαρχη ηγεμονία σε όλα τα επίπεδα και να δημιουργήσουν μια αντι-ηγεμονία.

Συναφής με τα παραπάνω είναι και η έννοια του ηγεμονικού ανδρισμού [hegemonic masculinity], αν μάλιστα την εντάξουμε στο γενικότερο πνεύμα του λογοκεντρισμού [logocentrism] και του φαλλογοκεντρισμού [phallogocentrism], ο οποίος αναφέρεται σε οποιονδήποτε λόγο [discourse] αποσκοπεί στην κυριαρχία του φαλλού [phallus] ως συμβόλου εξουσίας και αυθεντίας. Ορισμένοι/ες εκπρόσωποι του δεύτερου κύματος του φεμινισμού [second-wave feminism] υποστηρίζουν ότι η έμφυλη ταυτότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του ηγεμονικού ανδρισμού, καθώς η ταυτότητα αυτή είναι ισχυρά συνδεδεμένη με τις έμφυλες αξίες οι οποίες επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ατόμων και της κοινωνίας στο σύνολό της.



Φοιτητική ομάδα Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Λεξικογραφίας: Αναγνωστόπουλος Ιωάννης, Δρακοπούλου Μαρία, Ελευθερίου Δέσποινα, Κούτρα Αλεξάνδρα, Κρομμύδα Ευθαλία, Μαρίν Μαρία,Τριανταφύλλη Ευαγγελία, Τρυπαναγνωστοπούλου Σοφία, Φωκάς Γεώργιος (επιμέλεια Δρ. Ευτέρπη Μήτση)