Σημειωτικό-συμβολικού

Από Fylopedia
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση


σημειωτικό/συμβολικού [GR], semiotic/symbolic [EN], sémiotique/symbolique [FR], semiotische (das)/symbolische (das) [DE]

Πρόκειται για μια διάκριση η οποία θεσπίστηκε από την Ju1ia Κristeva (1980), με σκοπό να αποσαφηνίσει την εξέλιξη του ανθρώπου από βρέφος σε ομιλούν υποκείμενο. Το σημειωτικό μάς γυρίζει πίσω στα προγλωσσικά στάδια της βρεφικής ηλικίας, κατά τα οποία το παιδί μουρμουρίζει τους ήχους που ακούει ή επαναλαμβάνει ρυθμούς ή τονικότητες στην προσπάθειά του να μιμηθεί τον περίγυρό του. Στο στάδιο αυτό το παιδί δεν κατέχει τα απαραίτητα γλωσσικά σημεία και έτσι δεν παράγει σημασία με την αυστηρή έννοια του όρου.

Το σημειωτικό σχετίζεται με την προγλωσσική σύνδεση του παιδιού με το μητρικό σώμα και τις προ-οιδιπόδειες σεξουαλικές του φάσεις. Αντιστοιχεί περίπου στη φροϋδική έννοια του προ-οιδιπόδειου [pre-Oedipal] και τη λακανική έννοια του φαντασιακού [imaginary]. Μετά το στάδιο του καθρέφτη [mirror stage] ή την εμπειρία του ευνουχισμού [castration] στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα [Oedipal complex], το υποκείμενο περνάει στη φάση του συμβολικού και γίνεται ικανό να κατακτήσει τα σημεία της γλώσσας και της έκφρασης διατυπώνοντας προτάσεις που υπακούουν σε κανόνες. Παρότι το σημειωτικό προηγείται του συμβολικού, μόνο μέσα από το συμβολικό μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στο σημειωτικό, καθώς του παρέχει μια φωνή και έναν τρόπο εκπροσώπησης.

Ενώ ο Jacques Lacan (1975), ο οποίος χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο, θεωρεί ότι «η γυναίκα δεν υφίσταται στο συμβολικό», πολλοί/ές γάλλοι/ίδες φεμινιστές/τριες και άλλες συγγραφείς όπως η Cixous, η Irigaray, (1985) και η Cameron (1985), αν και δέχονται ότι το συμβολικό είναι φαλλοκεντρικό [phallocentric], θεωρούν ότι οι γυναίκες απλά έχουν διαφορετικό συμβολικό. Η Kristeva (1980, 1986α) όμως τοποθετεί την αντίσταση απέναντι στο συμβολικό στο σημειωτικό. Σύμφωνα με την ίδια, τα υποκείμενα λειτουργούν σε δύο επίπεδα: το συνειδητό, κοινωνικοποιημένο ή συμβολικό και το προ-γλωσσικό, προ-οιδιπόδειο ενστικτώδες ή σημειωτικό. Η διπλή αυτή διαδικασία δομεί όλα τα κοινωνικά συστήματα (κράτος, οικογένεια, θρησκεία). Η κοινωνία γενικά αγνοεί και δεν ευνοεί το (γυναικείο) σημειωτικό σε σχέση με το (ανδρικό) συμβολικό.



Φοιτητική ομάδα Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Λεξικογραφίας: Αναγνωστόπουλος Ιωάννης, Δρακοπούλου Μαρία, Ελευθερίου Δέσποινα, Κούτρα Αλεξάνδρα, Κρομμύδα Ευθαλία, Μαρίν Μαρία,Τριανταφύλλη Ευαγγελία, Τρυπαναγνωστοπούλου Σοφία, Φωκάς Γεώργιος (επιμέλεια Δρ. Ευτέρπη Μήτση)