Φύλο και εργασία

Από Fylopedia
Αναθεώρηση ως προς 11:31, 11 Απριλίου 2013 από τον Fylopedia (Συζήτηση | συνεισφορές) (Νέα σελίδα με '{{Infobox Λήμματα | title = Φύλο και εργασία | author = Ελένη Νίνα - Παζαρζή }} Category:Λήμματα '' [[Eλένη Νί...')
(διαφορά) ← Παλαιότερη αναθεώρηση | Τελευταία αναθεώρηση (διαφορά) | Νεότερη αναθεώρηση → (διαφορά)
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Φύλο και εργασία

Συγγραφέας:Ελένη Νίνα - Παζαρζή
Βιβλιογραφία
Εσωτερικοί Σύνδεσμοι
Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
Σχόλια Επιμελήτριας

Eλένη Νίνα - Παζαρζή


Οι εννοιολογικές συναρτήσεις στις κοινωνικές επιστήμες είναι σύνηθες φαινόμενο, κι αυτό γιατί η πραγματικότητα που μελετούν χαρακτηρίζεται από τη συνθετότητα πολλαπλών αλληλο-εξαρτημένων τομέων. Με δεδομένες μάλιστα τις σημαντικές κοινωνικές αλλαγές που παρατηρούνται οι συναρτήσεις αυτές ανατνακλούν κάθε φορά τους νέους προβληματισμούς. Φύλο και εργασία είναι μια τέτοια σχέση που έχει γίνει σήμερα πρωτεύον θέμα διερεύνησης, κυρίως γιατί συνιστά το πλέον δυσεπίλυτο ζήτημα των έμφυλων ανισοτήτων. Ας δούμε λοιπόν κάποιες βασικές παραμέτρους που το χαρακτηρίζουν, με αναφορά κυρίως στην ελληνική πραγματηκότητα..


Συνθήκες γυναικείας απασχόλησης σήμερα

Οι πρόσφατες έρευνες και στατιστικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποδεικνύουν ότι η ισότητα των φύλων στην αγορά εργασίας δεν έχει επιτευχθεί παρά τη νομική καταχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών με τις πολιτικές και δράσεις για την καταπολέμηση των διακρίσεων που έχουν υιοθετηθεί από τα κράτη- μέλη. Η έμφυλη ανισότητα αποτυπώνεται σύμφωνα με την έρευνα της ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (Σταμάτη 2008) στη τη μικρότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, τη συγκέντρωση τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδους και την απουσία ή την υποεκπροσώπηση τους σε άλλους, το χάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικών, τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικών και τη μεγάλη παρουσία τους σε επαγγέλματα ευέλικτων μορφών απασχόλησης (π.χ. μερική απασχόληση, κατ’ οίκον εργασία, προσωρινή ή εποχιακή απασχόληση) (Νίνα-Παζαρζή 2007, Κρητικίδης 2004, Αβραμίκου 2001), τη μη κάλυψη τους από συλλογικές συμβάσεις (Γιαννακούρου & Σουμέλη 2002), την έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης, την αδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, τις περιορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξη καθώς και τη μειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και παρουσία τους σε θέσεις ευθύνης. Διαπιστώνεται πιο συγκεκριμένα ότι, παρά την ετήσια αύξηση της γυναικείας απασχόλησης, τα ποσοστά στο σύνολο των ευρωπαϊκών κρατών (ΕΕ 27) εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα από αυτά των ανδρών, ενώ εξακολουθεί να ισχύει ο διαχωρισμός των επαγγελμάτων σε «ανδρικά» και «γυναικεία». Έτσι παρά την παρουσία των γυναικών σε επαγγέλματα στα οποία στο παρελθόν κυριαρχούσαν οι άνδρες (π.χ. γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι), παρατηρείται συγκέντρωση τους σε επαγγέλματα γραφείου, πωλήσεων και υπηρεσιών, κυρίως σε κλάδους όπως η υγεία και η εκπαίδευση. Αντίστοιχα οι άνδρες κυριαρχούν στη διοίκηση και τα ειδικευμένα χειρωνακτικά επαγγέλματα και ειδικότερα σε κλάδους όπως οι κατασκευές, οι μεταφορές,η βιομηχανία και η γεωργία. Παράλληλα, η μητρότητα και οι και η μη διευκόλυνση των γυναικών ως προς τις αυξημένες οικογενειακές τους υποχρεώσεις καθιστά την εύρευση και διατήρηση θέσεων αμειβόμενης εργασίας ιδιαίτερα δυσχερή. Η κοινωνικά αποδεκτή και σε μεγάλο βαθμό επιβαλλόμενη προτεραιότα των οικογενειακών ρόλων για τις γυναίκες αναπαράγει τον «συμπληρωματικό» οικονομικό τους ρόλο, που προβάλλεται ως προϊόν «ορθολογικών» επιλογών από τις ίδιες όταν αποδέχονται θέσεις μερικής απασχόλησης, ευέλικτων μορφών εργασίας ή θέσεις στο δημόσιο τομέα. Στην Ελλάδα τα ποσοστά μερικής απασχόλησης είναι χαμηλότερα από αυτά της ΕΕ αν και παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις κατά την τελευταία δεκαετία, όμως ο μεγάλος ανταγωνισμός των επιχειρήσεων και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών δημιούργησαν (Νίνα-Παζαρζή 2007, Μαράτου-Αλιπράντη 2006) νέες θέσεις εργασίας για τις γυναίκες. Πολλοί μελετητές σήμερα θεωρούν ότι η μερική απασχόληση ως «γυναικείο φαινόμενο» αναπαράγει τις ανισότητες στον εργασιακό χώρο, περιορίζοντας τις γυναίκες σε παραδοσιακά επαγγέλματα και κρατώντας τες σε χαμηλά αμειβόμενες, χαμηλής ειδίκευσης χωρίς κοινωνική ασφάλιση και με περιορισμένα εργασιακά δικαιώματα θέσεις χωρίς προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης και χωρίς ουσιαστική δυνατότητα ενσωμάτωσης τους στην αγορά εργασίας (Bolle 2007, Νάζου 2002, Αθανασιάδου, Πετροπούλου & Μιμίκου 2001, Αβραμίκου 2001).


Οριζόντιος και Κάθετος Επαγγελματικός Διαχωρισμός

Ο επαγγελματικός διαχωρισμός αφορά στη συγκέντρωση ανδρών και γυναικών σε διαφορετικά επαγγέλματα. Ο διαχωρισμός αυτός «παύει να υφίσταται όταν η αναλογία ανδρών και γυναικών σε κάθε επάγγελμα είναι ίδια με την αναλογία των φύλων στη συνολική απασχόληση» (Ντερμανάκης 2005). Ο επαγγελματικός διαχωρισμός διακρίνεται σε οριζόντιο και κάθετο [Vertical – Horizontal Segregation]. Ο μεν πρώτος αφορά την παρουσία ανδρών και γυναικών σε συγκεκριμένους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας,ενώ ο δεύτερος στις διαφορετικές θέσεις ιεραρχίας ανδρών και γυναικών στο εσωτερικό των κλάδων. Αν και αναμένονταν πως η διεύρυνση του τομέα των υπηρεσιών στον οποίο εισήλθαν μαζικά οι γυναίκες σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες θα περιόριζε τον επαγγελματικό διαχωρισμό, η αναβάθμιση του εργασιακού ρόλου των γυναικών δεν ήταν η προσδοκόμενη. Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65% απασχολείται στους κλάδους: της γεωργίας, το λιανικό εμπόριο, την εκπαίδευση, την υγεία και πρόνοια, τη δημόσια διοίκηση, τα ξενοδοχεία και εστιατόρια. Συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα, ενώ είναι έντονη η προτίμηση τους για το δημόσιο τομέα που τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται πληρέστερα στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις (Γιδαράκου, κά 2005). Επιβεβαιώνεται έτσι η ύπαρξη οριζόντιου διαχωρισμού που αναπαράγει τη διάκριση σε «ανδρικά» και «γυναικεία» επαγγέλματα, οδηγεί στον αποκλεισμό των γυναικών από κάποια επαγγέλματα και τη συγκέντρωση τους σε χαμηλά αμειβόμενες εργασίες γεγονός που αποτελεί εμπόδιο στη μείωση της ανεργίας. Ο Ντερμανάκης (2005) μάλιστα τονίζει τη σαφή συνάρτηση των εκπαιδευτικών επιλογών με τον επαγγελματικό διαχωρισμό. Ως προς τον κάθετο διαχωρισμό, τεκμηριώνεται ότι παρά τις σημαντικές αλλαγές που έχουν σημειωθεί με την μαζική είσοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας, και παρά τη διείσδυσή τους σε χώρους σε επαγγέλματα, ειδικεύεσεις και θέσεις της επαγγελματικής ιεραρχίας από τις οποίες ήταν στο παρελθόν αποκλεισμένες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο η πρόσβαση των γυναικών στα υψηλότερα κλιμάκια είναι περιορισμένη ακόμη και στα επαγγέλματα που γυναικοκρατούνται. Γίνεται επομένως προφανής η ύπαρξη εμποδίων που καθυστερούν ή και αποκλείουν την επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών γυάλινη οροφή [glass ceiling]. Ο Ντερμανάκης (2004) επιβεβαιώνει την ύπαρξη στην Ελλάδα εκτεταμένου στρώματος γυάλινης οροφής στις επιχειρήσεις όλων των κλάδων, ενώ η ένταση του διαχωρισμού αυξάνεται στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.


Μισθολογικό χάσμα

Το μισθολογικό χάσμα [gender pay gap] αναφέρεται στην ανισότητα των αμοιβών ανδρών και γυναικών για εργασία ίσης αξίας. Παρά το νομικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την ισότητα των αμοιβών τόσο στην Ελλάδα όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση το πρόβλημα είναι υπαρκτό και μάλιστα διευρύνεται με το πέρας της ηλικίας, γεγονός που συναρτάται με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση των γυναικών σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης (Γιδαράκου, κά 2005). Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της γυναικείας απασχόλησης και η συγκέντρωση τους σε συγκεκριμένους κλάδους φαίνεται να σχετίζονται άμεσα με το μισθολογικό χάσμα. Mελέτη για τους «Προσδιοριστικούς Παράγοντες του Μισθολογικού Χάσματος μεταξύ Ανδρών και Γυναικών» (Νίνα-Παζαρζή 2007, Καραμεσίνη & Ιωακείμογλου, 2003) στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, αφενός τεκμηριώνει τη συρρίκνωση του χάσματος στην Ελλάδα κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες λόγω του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και ταυτόχρονα διαπιστώνει την σημαντική διαφορά μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στον οποίο το χάσμα είναι μεγαλύτερο από δέκα ποσοστιαίες μονάδες. Υποστηρίζεται ότι η μισθολογική ανισότητα ανδρών και γυναικών οφείλεται στις διαφορές τους ως προς το «ανθρώπινο κεφάλαιό» τους και τις έμφυλες διακρίσεις όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τις προτιμήσεις εργοδοτών, εργαζομένων και καταναλωτών. Το μισθολογικό χάσμα θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα τριών προσδιοριστικών παραγόντων : α. Του επαγγελματικού και κλαδικού διαχωρισμού της απασχόλησης, β. των μισθολογικών ανισοτήτων εξαιτίας εργοδοτικών πρακτικών που αντικατοπτρίζουν κοινωνικές αντιλήψεις για την αξία της γυναικείας εργασίας, αλλά της μικρής διαπραγματευτικής ικανότητας των γυναικών σε κλάδους όπου αυτές υπερεκπροσωπούνται και τέλος γ. της εργασιακής εμπειρίας ή προϋπηρεσίας στην τελευταία δουλειά.

Πολιτικές για το Φύλο και την Εργασία στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει για την ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην άσκηση πολιτικής για το φύλο. Το ενδιαφέρον στοιχείο στην καθιέρωση πλαισίων για όλα τα κράτη –μέλη είναι ότι οι επιπτώσεις των προτάσεων που έχουν υιοθετηθεί προέρχονται συχνά από έμμεσες αναφορές στη σχέση εργασίας και φύλου. Οι αναφορές αυτές είναι έκφραση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου [gender mainstreaming] σε όλες τις πολιτικές που επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα την ισότητα ανδρών και γυναικών και έχουν ως στόχο την ισότητα των ευκαιριών και την καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή. ΄Έτσι, ενώ για παράδειγμα το Έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας το Μάρτιο του 2000 αποσκοπούσε στη λήψη οικονομικών κυρίως μέτρων, η προσπάθεια συγκεκριμενοποίησης τους σε διάφορους τομείς επηρέασε και τα ζητήματα του φύλου στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, μια σειρά άλλων ενεργειών υποστηρικτικών των δυνατοτήτων των γυναικών ατομικά και ομαδικά, συνηγορούσε υπέρ των ίσων ευκαιριών στην αγορά εργασίας. Όλες οι ενέργειες στόχευαν στην ισότητα των φύλων με την καταπολέμηση των διακρίσεων, την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, την ενδυνάμωση των ΜΚΟ ώστε να συνδράμουν στην υλοποίηση των πολιτικών στόχων, τη χρήση εμπειρογνωμόνων, τη συγγραφή μελετών και τη χρήση δεικτών στατιστικής τεκμηρίωσης, την αξιοποίηση δεικτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη δημοσιοποίηση από τα ΜΜΕ, και την παρακολούθηση υλοποίησης του όλου σχεδιασμού (Νίνα –Παζαρζή 2001).

Αντί επιλόγου: θεωρητικές εξηγήσεις και έρευνες για το φύλο και την εργασία

Η μελέτη της εξω-οικιακής εργασίας των γυναικών απασχόλησε επιστήμονες από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, όπως η Οικονομική Επιστήμη, η Κοινωνιολογία, η Νομική Επιστήμη, η Ιστορία κ.ά. Από τη δεκαετία του 1970 δημοσιεύεται πληθώρα μελετών, τόσο ποιοτικών όσο και ποσοτικών, οι οποίες είχαν ως αντικείμενο ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούσαν τη θέση των γυναικών στην αγορά εργασίας. Την ίδια χρονική περίοδο, με την ανάπτυξη του φεμινιστικού κινήματος δημοσιεύτηκαν μελέτες και ερευνητικές εργασίες, οι οποίες ασχολήθηκαν με τη συνεισφορά και τη σημασία της οικιακής εργασίας για την κοινωνική παραγωγή. Στο πλαίσιο αυτών των μελετών, αμφισβητήθηκαν οι τρόποι με τους οποίους οι κοινωνικές θεωρίες γενικότερα αντιλαμβάνονται την εργασία, και αυτό προκάλεσε σειρά προβληματισμών για τη δυνατότητά τους να παράσχουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση του ρόλου των γυναικών στις σχέσεις παραγωγής, και ως εκ τούτου, να δώσουν μια ικανοποιητική εξήγηση για την κατανόηση της κοινωνικής ταυτότητας των γυναικών. Η αμφισβήτηση των παραδοσιακών θεωριών για την εργασία στηρίχτηκε στην άποψη ότι αυτές στηρίζονταν στις διακρίσεις που υπάρχουν στο χώρο της εργασίας με βάση το «κοινωνικό φύλο». Αυτές μάλιστα οι θεωρίες, χρησιμοποιώντας την προβληματική των σχέσεων του «κοινωνικού φύλου», προτείνουν τη διεύρυνση της κατηγορίας «γυναικεία εργασία», ώστε να περιλαμβάνει την εργασία τόσο στο χώρο της παραγωγής όσο και της αναπαραγωγής (Νίνα-Παζαρζή 1991 & 2001, Walby 1990 & 2001). Τόσο οι κοινωνιολογικές όσο και οι φεμινιστικές προσεγγίσεις παρουσιάζουν μία ποικιλία θεωρητικών εξηγήσεων και αναπτύσσουν έννοιες οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους. Κατηγοριοποιήσεις των οικονομικών, κοινωνιολογικών και φεμινιστικών προσεγγίσεων έχουν διατυπωθεί από διάφορους συγγραφείς και οι οποίες βασίζονται στον τρόπο ανάλυσης και στις βασικές έννοιες που χρησιμοποιούν (Νίνα- Παζαρζή 1991 & 2007). Πολλές από τις θεωρητικές απόψεις απορρίπτονται και διάφορες εμπειρικές μελέτες συμπεραίνουν, χωρίς επαρκή εξήγηση, ότι οι γυναίκες στις στρατηγικές τους συνδυάζουν καριέρα και οικογένεια, και κάνουν επιλογές που δεν είναι εύκολα εξηγήσιμες. Οι νεότερες μελέτες έχουν αρχίσει να εξετάζουν την κατασκευή του «φύλου» στην ίδια την εργασιακή διαδικασία, καθώς και στην οικογένεια, στο εκπαιδευτικό σύστημα, στα συστήματα κατάρτισης, αλλά ελάχιστα έχουν ενσωματώσει τις απόψεις αυτές σε πιο γενικά θεωρητικά πλαίσια. Υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, μια σειρά κύριων μετατοπίσεων στα ερωτήματα του προβληματισμούς για τις σχέσεις των φύλων στην εργασία, στη δεκαετία του ΄90, η οποία συνεχίζεται και στις αρχές της νέας χιλιετίας. Οι πρόσφατες θεωρητικοποιήσεις για τις σχέσεις των φύλων στην αγορά εργασίας, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές του 21ου αιώνα, παρέχουν γενικεύσεις και έχουν δημιουργήσει ένα σώμα θεωρίας για την πληρέστερη κατανόηση των θεμάτων αυτών ( Walby 2001, Hakim C. 2004 & 2007).


Εσωτερικές συνδέσεις

Φύλο και οικογενειακός βίος

Φύλο και ευρωπαϊκές πολιτικές

Φύλο και οικονομία

Σεξισμός


Εξωτερικές συνδέσεις

Ferguson, Ann, "Feminist Perspectives on Class and Work", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2008 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = http://plato.stanford.edu/archives/fall2008/entries/feminism-class/.


Βιβλιογραφικές αναφορές

Αβραμίκου, Α. (2001). Ευέλικτες Μορφές Απασχόλησης και Ανισότητες στον Εργασιακό Χώρο, Μελέτη, ΚΕΘΙ, Αθήνα. (www.kethi.gr/greek meletes/index.htm).

Αθανασιάδου, Χ. Πετροπούλου, Σ. Μιμίκου, Γ. (2001). Οι Συνθήκες της Γυναικείας Απασχόλησης στην Ελλάδα:1980-2000,Μελέτη, ΚΕΘΙ, Αθήνα.

Bolle, P. (2007). «Εργασία μερικής απασχόλησης: Λύση ή παγίδα;» στο: Βιτσιλάκη Χ. & Φώκιαλη, Π. (επιμ.), Φύλο και απασχόληση, Ατραπός, Αθήνα.

Γιαννακούρου, Μ. & Σουμέλη, Ε. (2002). «Ισότητα των Αμοιβών μεταξύ Γυναικών και Ανδρών στις Συλλογικές Διαπραγματεύσεις», Μελέτη ΚΕΘΙ, Ιούνιος 2008, text at: http://kethi.gr/greekmeletes/2003/Soumel_Giannakour/soumel_giannakoyr.pdf

Γιδαράκου, Ι., Δημοπούλου, Ε., Καζακόπουλος, Λ., & Σκορδίλη, Σ. (2005). «Ανισότητες των φύλων στην απασχόληση, την εκπαίδευση και το εισόδημα», στο Στρατηγάκη, Μ. (επιμ.), Επιχειρηματικότητα γυναικών, όψεις ιδιοκτησίας και διοίκησης, Gutenberg, Αθήνα.

Καραμεσίνη, Μ. και Ιωακείμογλου, Η. (2003). Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και Γυναικών, Μελέτη, ΚΕΘΙ και ΚΕΚΜΟΚΟΠ, Ιούνιος 2008, text at: htpp://www. kethi.gr)

Κρητικίδης, Γ.(2004). «Νέα Γυναίκα και απασχόληση», Ενημέρωση ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, τ. 103. Ιούνιος

Μαράτου-Αλιπράντη, (2006). «Γυναίκα και Επιστημονική Έρευνα: Η Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Πολιτική και Ελληνική Πραγματικότητα» στο Κονιόρδος, Σ. Μαράτου-Αλιπράντη, Παναγιωτοπούλου, Π. (επιμ.) «Κοινωνικές Εξελίξεις στη Σύγχρονη Ελλάδα» Αθήνα: Σάκουλας

Νίνα-Παζαρζή, Ε. (1991), «Η Γυναικεία Απασχόληση στην Ελλάδα: Διεπιστημονική Προσέγγιση», Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

Νίνα-Παζαρζή, Ε. (2001). ‘Σχέσεις των φύλων και αγορά εργασίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης’, Επιστημονική Επετηρίδα του τμήματος ΟΔΕ του Πανεπιστημίου Πειραιώς

Νίνα-Παζαρζή, Ε. (2007). ‘Ισότητα των Φύλων και Εργασία’, Πανεπιστημιακές Παραδόσεις Πανεπιστημίου Πειραιώς

Νίνα-Παζαρζή, Ε. (2007α). Θεωρητικές εξηγήσεις και έρευνες για τη γυναικεία εργασία, στο: Βιτσιλάκη Χ. & Φώκιαλη, Π. (επιμ.), Φύλο και απασχόληση, Ατραπός, Aθήνα.

Νίνα-Παζαρζή, Ε. (επιμ.) (2008). Φύλο και Κοινωνική Έρευνα στην Ελλάδα. ΚΕΠΠ Πειραιάς

Ντερμανάκης, Ν. Ε. (2005). «Ο Οριζόντιος Επαγγελματικός Διαχωρισμός στην Ελληνική Αγορά Εργασίας» ΚΕΘΙ - Equal Ανδρομέδα, Στατιστικό δελτίο Νο 3ο, . Ιούνιος 2008, text at: (www.equal-greece. gr)

Ντερμανάκης, Ν., (2004). «Το εύρος της “γυάλινης οροφής” σε επιλεγμένους κλάδους στην Ελλάδα». ΚΕΘΙ, Στατιστικό δελτίο Νο 1ο Ιούνιος 2008, text at: (www.equal-greece. gr)

Σταμάτη Α. (2008). «Φύλο και Εργασιακές Σχέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση», text at: htpp://www.inegsee.gr/enimerwsi

Hakim C., (2004) “ Key issues in women work: Female diversity and the polarisation of women’s employment, Glasshouse Press, London”

Hakim C., (2007) “Work-lifestyle choices in the 21st century: Preference theory, Oxford University Press, Oxford”

Walby, S., (2001) “Gender Transformations”, N.Y.: Routlege.

Walby, S., (1990) “Theorizing Patriarchy”. Oxford: Blackwell.


Ενδεικτική βιβλιογραφία

Almquist, Elizabeth M. and Shirley Angrist, (1970), "Career Saliency and Atypicality of Occupational Choice among College Women." Journal of marriage and Family 32:242-9.

Amsden, A. (ed.) (1980) The Economics of Women and Work, Penguin Books

Beechey, V, (1977), “Some notes on female wage labour in capitalist production”, Capital and Class 3, 45-66.

Bernard, Jessie, (1968), “The status of Women in modern partterns of culture”, The annals of the American Academy of Political and Social S Science, v. 375: 3.14.

Βιτσιλάκη- Σορωνιάτη , Χ. και Φώκιαλη, Π. (επιμ.) (2007). Φύλο και απασχόληση, Ατραπός –Περιβολάκι, Αθήνα.

Βοσνιάδου, Σ. & Bαϊου, Λ (2006). Η θέση των γυναικών στο ακαδημαϊκό προσωπικό των ελληνικών πανεπιστημίων», στο Παυλίδου, Θ. Σ. (επιμ.), Σπουδές φύλου, Τάσεις/Εντάσεις στην Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, Ζήτη, Θεσσαλονίκη.

Blau Francine, (1978), «The data on women workers past, present and future” in Women working: Theories and facts in Perspective, ed. Ann Strouberg et als P alto, Calif. : Mayfield Publishing.

Blau, Francine D., and Marianne A. Ferber, (1986), “The Economics of Women, Men and Work”. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.

Braverman, Harry, (1974) “Labor and Monopoly Capital: the Degradation of Work in the Twentieth Century”. New York. Monthly Review Press.

Cavendish, Ruth, (1982) “Women On the line”, London Routledge and Kegan Paul.

Centre for the American women in politics 1976

Cynhtia Cockburn (1983) “Brothers: Male Dominance and Technological Change”. London. Pluto Press.

Cynhtia Cockburn and Orm Rod, (1993), S. “Gender and Technology in the Making”, London Sage.

Delphy (1970) «Liberation des femmes: annee gero», mimeo form.

Delphy, C., (1984) «Close to home: A materialist analysis of women’s oppression», London, Hutchinson.

Delphy, C, (1994), “Changing Women in a Changing Europe: is “difference” the future for feminism?”, in Women’s Studies International Forum, 17 (2-3), 187-201.

Epstein, Cynthia, Fuchs, (1981), “Women in Law”, New York basic books.

Epstein, Cynthia, Fucks, (1970), “Woman’s Place”, University of California Press.

Ζάχου, Χ. & Σταφυλάς , Δ. (2008). Εκπαιδευτικό Επίπεδο και Συμμετοχή των Γυναικών στην Αγορά Εργασίας : Μελέτη Βιβλιογραφικής Επισκόπησης, ΚΕΘΙ: Αθήνα

Fox, Frank M., (1981), “Sex, Salary and achievement: Reward – Dualism in academia”, sociology of education, 54, p. 71.

Garcia-Ramon, M. and Monk, J., (1996), “Women of the European Union. The Politics of Work and Daily Life”, London and New York: Routledge.

Hakim, Catherine (1978) “Sexual Divisions in the Labour force”, Employment Gazette.

Hakim, Catherine (1979) “Occupational Segregation: A comparative study of the Degree and Patterns of the Differentiation Between Men’s and Women’s work in Britain, United States and Other Countries”. Research Paper No 9. London: Department of Employment.

Hakim, Catherine (1996) “Key Issues in Women’s Work: Female heterogeneity and the polarization of women’s employment”, London, Athlone.

Halaby Charles, (1979), “Job specific sex differences in organizational reward attainment: wage discrimination versus rank segregation”, social forces, 58, No 1, 108-127.

Hartman (1979) “Capitalism, Patriarchy and Job Segregation by Sex”, Signs 1 (3), 137-169.

Jacobsen, J. (2007) The Economics of Gender, Malden Mass. Blackwell Pub.

Kabral, R. (1981), Marianne Ferber και Carol Green, “men and women in fiduciary: a Study of sex differences in career development, Review of economics and statistics, 63, No. 4, 573 – 580.

Kanter, Rosabert, Moss, (1977), “men and women of the corporation”, New York basic books.

Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (2001), Προς μια κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την ισότητα των φύλων (2001-2005), ΚΕΘΙ, Αθήνα.

Kessler-Harris, Alice, (1982). Out to Work: A History of Wage-Earning Women in the United States. Oxford: Oxford University Press

King, Allan, (1977), “Is occupational segregation the cause of the flatter experience – earnings, profiles of women?’, Journal of Human Resources, 12 No. 4, p. 541 – 549.

Labourie – Racape et als. (1977) “L’ activité féminine” Cahiers du Centre d’ Etudes de l’ Emploi no.11, Paris: PNF.

LangWell, Catherine, (1982), “Factors affecting the income of men and women physicians: further explorations”, Journal of Human Resources, 17, No. 2, p.261 – 275.

Lautier (1977) “Forme de production et process du travail domestique” στο Critiques d’ Economie Politique, no4.

Mandel Baum, (1978), “Women in Medicine”, Signs, 4, No. 1, 1978, p. 136-145. D.R.

Mathieu, N.C., (1971) “Notes pour une définition Sociologique des catégories de sexe”, Epistémologie Sociologique, no11.

Μουσούρου, Λ. (2003). Γυναίκα και Απασχόληση, Δέκα Ζητήματα, Gutenberg, Αθήνα.

Νάζου, Δ. (2002). “Γυναίκες και εργασία στην Ελλάδα: Παρουσίαση και σχολιασμός της βιβλιογραφίας με έμφαση στις κοινωνικές επιστήμες”, text at http:/ www.aegean.gr/gender-postgraduate.

Nina – Pazarzi, E. and Giannacourou, M., (2005), “Female Employment and Entrepreneurship: Occupational Choice Trends in Greece”, European Research Studies, v. viu, issue 3-4.

Nina-Pazarzi, E., (1994), “Economic Development and Women’s Employment in Greece” in P. Lang ed. “Participation, Organizational Effectiveness and Quality of Work Life in the Year 2000”.

Νίνα-Παζαρζή, Ε., (2003), “Female Entrepreneurship in Greece” in “Report of The German Ministry of Economic Affairs: Female Entrepreneurship in five countries”.

Νίνα-Παζαρζή, (2003), Ε. και Γιαννακούρου, Μ., «Γυναικεία επιχειρηματική δράση στην Ελλάδα», Επιστημονική Επετηρίδα Πανεπιστημίου Πειραιώς,.

Νίνα – Παζαρζή, Ε., (2005), “Κριτική Επισκόπηση των θεωρητικών εξηγήσεων για τη Γυναικεία Εργασία”, Επιστημονική Επετηρίδα, Τιμητικός Τόμος για τον Καθηγητή Θ. Σκούντζο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 2005.

Νίνα – Παζαρζή, Ε. (επιμ.) (2008), Μελέτες για το Φύλο ΚΕΠΠ Πειραιάς

Passerson, J.G. and F. de Singly (1984) “Différences de la différence: socialization de classe et socialization sexuelle”, στο Reune Francaise de Science Politique, V.34,1, σ.7.

Πετρινιώτη, Ξ. (1998) Η Δόμηση των Εσωτερικών Αγορών Εργασίας. Αθήνα, Παπαζήσης

Pollert, Anna, (1981), “Girls, Wives, Factory Lines”, London: Mackmillan.

Robinson, V. and Richardson, D., (1997), “Introducing Women Studies”, London: Macmillan.

Rubery, J. (1980) ed. “Women and recession”, London, Routledge.

Στρατηγάκη, Μ. (επιμ.), (2005). Επιχειρηματικότητα γυναικών, όψεις ιδιοκτησίας και διοίκησης, Gutenberg, Αθήνα.

Sullerot (1968,1978), “Division sexuelle du Travail, famille et rapport salarial” 1986 CERM, La Condition Féminine Paris: Editions Sociales.

Szafran, R. J., (1983), “A note on the recruitment and reward equity of organizations: United States Universities before affirmative action”, Social forces, 61, p. 1109 – 1118.

Θανοπούλου, Μ. (1992). Η Γυναικεία Απασχόληση ή Εργασία στην Ελλάδα : Κύριες Τάσεις και Κατευθύνσεις της Μεταπολεμικής Βιβλιογραφίας, ΕΚΚΕ: Αθήνα.

Wacjman, Judy, (1991), “Feminism Confronts Technology”, Cambridge, Polity.

Walby, S., (1988) “Gender Politics and Social Theory”, Sociology 22(2), 215-232. (1990).

Walby, S., (1990) “Theorizing Patriarchy”. Oxford: Blackwell.

Walby, S., (2001) “Gender Transformations”, N.Y.: Routlege.