Οιδιπόδειο σύμπλεγμα
οιδιπόδειο σύμπλεγμα [GR], Oedipus complex [EN], complexe d’Oedipe [FR], Ödipus-komplex [DE]
Τον όρο εισήγαγε ο Sigmund Freud βασισμένος στον μύθο του Οιδίποδα, ο οποίος, χωρίς να το γνωρίζει, σκότωσε τον πατέρα του Λάιο και παντρεύτηκε τη μητέρα του Ιοκάστη. Σύμφωνα με τον Freud, πρόκειται τη διαπραγμάτευση των αιμομικτικών επιθυμιών του παιδιού για τους γονείς του και περιλαμβάνει και ερωτικά και καταστροφικά στοιχεία, όπως επίσης και τη συνακόλουθη ενοχή και τον φόβο για αντεκδίκηση. Το θετικό οιδιπόδειο σύμπλεγμα περιλαμβάνει την επιθυμία του παιδιού για τον γονιό του αντίθετου φύλου, ενώ το αρνητικό για τον γονιό του ίδιου φύλου.
Το σύμπλεγμα αυτό εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του φαλλικού σταδίου, περίπου στην ηλικία των τριών έως πέντε ετών. Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα σχετίζεται με τον φόβο για ευνουχισμό [castration] και την ανάπτυξη του Υπερεγώ. Αυτή η επιθυμία του παιδιού καταπιέζεται γρήγορα, αλλά μπορεί να εμφανίζεται στα όνειρα. Η λύση του οιδιπόδειου συμπλέγματος επιτυγχάνεται με την ταύτιση με τον γονιό του ίδιου φύλου και την άρνηση του σεξουαλικού ενδιαφέροντος για τον γονιό του άλλου φύλου.
Η κριτική που ασκήθηκε στις απόψεις του Freud περιλαμβάνει τρεις τάσεις. Η πολιτισμική κριτική επικεντρώνεται στην εσωτερική δυναμική του οιδιπόδειου κύκλου και στην έλλειψη πολιτισμικής καθολικότητας. Η λακανική κριτική τονίζει την απουσία μιας επαρκούς εξήγησης για το συμβολικό [symbolic] στη διατύπωση του Freud και προσπαθεί να την παράσχε. Η κλαϊνική κριτική αμφισβητεί τη δομή, τον χρόνο και τη σημασία της οιδιπόδειας δυναμικής, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην προ-οιδιπόδεια φάση [pre-Oedipal stage].
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, οι φεμινιστές/τριες άρχισαν να εξερευνούν τις διαφορές ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα από ψυχολογική άποψη. Η Dorothy Dinnerstein και η Nancy Chodorow υποστήριξαν ότι οι γυναίκες διαφέρουν από τους άντρες όχι επειδή η ψυχή τους είναι διαφορετική, αλλά επειδή έχουν ανατραφεί από τις μητέρες τους με τέτοιον τρόπο ώστε να συμμορφώνονται στην συγκεκριμένη εικόνα της γυναίκας που επικρατεί στην κοινωνία.
Φοιτητική ομάδα Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Λεξικογραφίας: Αναγνωστόπουλος Ιωάννης, Δρακοπούλου Μαρία, Ελευθερίου Δέσποινα, Κούτρα Αλεξάνδρα, Κρομμύδα Ευθαλία, Μαρίν Μαρία,Τριανταφύλλη Ευαγγελία, Τρυπαναγνωστοπούλου Σοφία, Φωκάς Γεώργιος (επιμέλεια Δρ. Ευτέρπη Μήτση)
